Lai Tho Kong

Laimi, Zomi aa timi paoh nih puai phunkhat kan ngeihmi cu Tho, Fanger, Khuado… tiin kan auhmi Tanreh puai hi a si. Kan hnulei kum 4-5 hrawng in Muko Mekazin ah Lai Tho kong an rak ṭial lengmang i lunglawmh awk ngai a si. Kan tuahning le kan hmanning aa dang lai nain atu keimah hngalh vemi Khualsim miphun pawl nih Lai tho an hmanning a tawinak in ka hun langhter ve. Khualsim miphun nih Tanreh puai tiah an auh. Tanreh puai a si bantuk in an cinmi lo chung thlaithar laak dih hmasa hrimhrim a hau. Cucaah thlaithar a la dih lomi an um ahcun khuapi nih va bawmh le va laakpiak dih an si tawn. Lo chung ah zei te hmanh taang hlah seh ti duhnak a si. Cuticun khua upa pawl nih zeitikdah Tho kan tuah lai ti in khiah a si. September ah tuah a si tawn. Zolei thlawh kum ahcun thlaithar a hnut tawn caah hnu deuh ah tuah a si ve. Atu October thla theng i kan tuahmi cu siangngakchia hngah pah in sianginn khar hngah a si ruang ah a si. Ni sarih chung tuah a si tawn caah a saubik le a nuambik puai zong a si. Ni 1nak:  

Purtlak ni 

Mah le inn pawng le khuachung lam vialte thianhhlimhnak tuah cio a si. Cu pinah, zarh khat chung i eidin ding vialte timhlamh ni zong a si. Eidin dang pinah, innkip nih chang (sang) irin cio a si fawn.

Ni 2nak: Mithi ni (or) Thidan ai 

Kum khat chung i mithi ngeimi paoh lamhla lamnai in rak ṭhutpi a si. Kut lawng in va len phung a si lo. Ar, phaisa ti bantuk he va kal phung a si. Hi ni ah mithi khua in mithi pawl an ra ve ti ruahnak an ngei. Cucaah, mithi caah zu, rawl a dangte in hunh a si. Mit hmuh loin mithi pawl nih an rak ei tawn tiah ruahnak an ngei. Hitihin, mithi kha kum thum chung rawl hunh lengmang a si. A rak lengmi khual pawl kha ṭhate in dangh le zitmuai an si. Ni 3nak:  

Nauchang Khen ni

Kum khat chung i nau ngeimi vialte nausang tuah ni a si. Tho puai phanh hlan i nau

ngeimi vialte nau chang tuah dih a si. A thla lawng a si zong ah Tho puai khelh in nau chang tuah khawh ve ahcun kum khat a tling cang tiah kum rel a si. Fapa a ngeimi nih nau zu ah zu bel pahnih le nau chang zual (ruava) 20 cio (lehmah 10 hrawng a sau i a ngan hi letmah pahnih velchum hrawng) tuah a si. Fanu ngei pawl nih zu bel khat le nau chang zual 15 cio tuah a si ve. Cun, bawichang timi letmah 15 hrawng a sau i a sum lehmah pathum hrawng a simi zual hnih cio tuah chih a si. Cucu khuabawi le upa caah tuahmi a si. Nau chang tuah hi a har tuk tawn caah mah le rualchan cingla le nungak tlangval sawm in tuah a si tawn i inntek nih rawl dangh a si. 

Ni 4nak: Nauchang pekmi 

itimh ciomi zu le chang kha khuabawi inn ah chuahpi dih a si. Nau ngeimi nih mah naute cio pom in khuabawi inn ah chuahpi a si. Fapa orhlei ah fanu kehlei ah tiin artlang in ṭhutter i thlacam tiphultu nih

(khuabawi theng a si lo zong ah) ngakchia an ngan a dam nakhnga, khua le ram caah bochan tlak fanu fapa an si nakhnga Khuahrum sinah thla an campiak hna. Thlacamtu nih a kaa in zu a hmawm i ngakchia lucung ah a phut hna hnu ah a thlacam cu a dihter. Cuhnu in a chuakmi an zate chang le zu eidin a si. Cu an ei dih hnu ah paih thawk colh a si. Ngakchia tete an ipai hmasa i a hnu deuh ah tlangval pawl, cun patling upa pawl, a hnu cem ah tluang le lai tiah ipaih a si. Hi paihnak ah aho paoh itel khawh asinain thinhun phung a si lo. Nu nih paih zoh phung a si fawn lo. Idenkhawnnak a si an ti. 

Ni 5nak: Zamual ni 

Hi ni ah inn khat kawm rel khat cio khuabawi inn ah bur cio a si. Rawl tampi hung kan pe tiah khuahrum sinah thlacam tiphultu (puithiam) nih thlacam a si. An burmi tirawl kha khuachung i santlai lo deuh paoh an ṭhenhphawt hna. Hi ni ah lo thar vah ding i phawt a si i kum khat chung biaceih ding vialte zong ceih dih a si. 

Ni 6nak: Tho ulh ni 

Khuachung ah awn-au, khuangdar tum phung a si ti lo. Khuachung ah khual luh phung zong a si ti lo bantuk in khuami zong khualeng ah chuah phung a si lo caah Tho ulh ni tinak a si. Vokpa sumli le zu bel 2 he khuahrum biaknak mual ah va kal in vok va thah a si. Vok

an thah dih hnu ah hitihin thla an cam. Kumhlun kan tan hnong Lungawi thinnuam sopar in Kumthar kan pha Kumpi kan tanlet

Ni 7nak: Pipu sang phurh ni

Pipu tlawn ni ti zong in auh a si. Nau ngei pawl nih arlu 20, arti pum 200, fang pung 2 le chang chuancia zual 10 he an pipu inn ah va kalpi a si. A pi le pu nih vok sum 4 thahpiak

ṭhan a si ve. An rak kenmi ti rawl pawl an pi le an pu chungkhar nih ei a si i an thahpiakmi

voksa cu an tule nih ei a si ve. Mah duhduh in ei phung a si lo. A zan ah zu an dingṭi i nuam ngai in an um. Khualsim Tho tuahning hi a tawinak in ka hun ṭialmi a si. Hi bantuk thengte in a tuahmi Laimi ah kan um lem lai lo tiah ka ruah. Atu chan zong ah Khualsim khua cheu khat ahcun hi bantuk te hi a tuahmi zong an um rih ko. Khualsim ti tikah Falam peng ah khua 10 an um i Hakha (Mi-e) peng ah khua 5 an um. Cun, Khualrawn ah khua 6 an um ve.

Khrihfa le Lai Tho

Khrihfa zumhnak a hung chuahka te ah Rev. Za Duh timi (A khua Lumbang) Missionary in K. Haimual (Khualsim khua) ah a rak um bal. Lai Tho timi cu khuavang (Satan) ta a si a ti i Lai Tho tuah cu a hrawhpiak hna. Cucaah Haimual khua ah kum 4 chung Tho puai tuah loin an um. Asinain a pawngkam khua (Khualsim a si vemi) Rallawn, Tualzen, Simpi, Haithar, Khuahlun pawl nih ngol lo le hmante in an tuah zungzal caah Pastor nih a hrawhpiak kho thai hna lo. Atu fimchan a hung si deuhdeuh, Khrihfa biaknak le kan nunphung aa thleidan zia zong kan thiam deuhdeuh caah lunglawmh awk ngai a si.

Theihternak: Hi capaar cu Pu Nah Thang (Farthawk, Falam) nih Muko Mekazin ah a tialmi chung in laakmi asi.